Με τις πρόσφατες εκτιμήσεις των αριθμητικών μοντέλων, να δείχνουν ότι οι μέσες θερμοκρασίες, του τριμήνου Ιουνίου-Ιουλίου-Αυγούστου, μπορεί να φθάσουν μέχρι και 2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις κανονικές για την εποχή, επιβεβαιώνονται οι αρχικές εκτιμήσεις, για θερμές καλοκαιρινές συνθήκες στη χώρα μας και ενισχύονται οι υπόνοιες για “καύσωνες”.
Για το Καλοκαίρι 2024 (Ιούνιος – Ιούλιος – Αύγουστος), έχουμε επιλέξει, για παρουσίαση και σχολιασμό, τις αποκλίσεις από τις κανονικές τιμές, της θερμοκρασίας στα 2m, του υετού (βροχή-χιόνι), των γεωδυναμικών υψών στα 500 hPa, καθώς και τις αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης στην επιφάνεια, έτσι όπως αυτές προκύπτουν, τόσο από το μακροπρόθεσμο μοντέλο του ECMWF, όσο και από το σύστημα πολλαπλών μοντέλων (multi-modelsystem). Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η κλιματολογία, τόσο του ECMWF όσο και όλων των μοντέλων που συνθέτουν το multi-modelsystem, αναφέρεται στην περίοδο 1993-2016, δηλαδή οι τιμές που παρουσιάζονται αφορούν αποκλίσεις από τις μέσες τιμές της περιόδου αυτής. Οι χάρτες είναι διαθέσιμοι από την υπηρεσία C3S (Copernicus) και μπορούν να αναζητηθούν μαζί και με τα αποτελέσματα όλων των μοντέλων και των παραμέτρων που υλοποιούν το C3Smulti-modelsystem στην ιστοσελίδα: https://climate.copernicus.eu/charts/c3s_seasonal/, καθώς και μέσω της ιστοσελίδας του ECMWF.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multi-modelsystem με τις αποκλίσεις της θερμοκρασίας για το Καλοκαίρι 2024 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/05/2024
Και τα δύο μοντέλα, ECMWF και multi-model, συνεχίζοντας το ανοιξιάτικο μοτίβο, συμφωνούν για θετικές αποκλίσεις της θερμοκρασίας γενικά πάνω από την Ευρώπη και μόνο τοπικά στα βόρεια (ο Βοθνιακός¹ κόλπος και η περιοχή μεταξύ Ισλανδίας-Γροιλανδίας) δείχνουν πιθανότητες για αρνητικές αποκλίσεις. Οι θετικές αυτές αποκλίσεις στις περισσότερες Ευρωπαϊκές περιοχές προβλέπεται ότι θα κυμαίνονται από 0,5 μέχρι 1 βαθμό Κελσίου, ενώ σε πολλές περιοχές στα κεντρικά και νότια, όπως στην Ισπανία, την Ιταλία, τα Βαλκάνια, την Τουρκία και τοπικά στην ανατολική Μεσόγειο θα ξεπερνούν το 1 βαθμό και μπορεί να φθάνουν και τους 2 βαθμούς Κελσίου.
Εστιάζοντας στην Ελλάδα, το ECMWF δίνει ισχυρό σήμα, ότι ένα πολύ θερμό Καλοκαίρι είναι προ των πυλών, αφού για το σύνολο της χώρας, προβλέπει, με πιθανότητα 70-100%, ότι οι μέσες θερμοκρασίες του τριμήνου Ιουνίου-Ιουλίου-Αυγούστου θα είναι 1-2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις κανονικές. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ή, ότι καθημερινά, σε όλη τη διάρκεια του τριμήνου, η θερμοκρασία θα διατηρείται σταθερά 1-2 βαθμούς πάνω από την κανονική ή, όπως είναι πιο φυσικό, ότι κύματα καύσωνα θα εναλλάσσονται με διαστήματα κανονικών ή/και χαμηλότερων θερμοκρασιών. Και το multi-model φαίνεται ότι συμφωνεί.
Γενικά, όπως έχουμε σημειώσει και στο παρελθόν, οι όποιες διαφοροποιήσεις παρατηρούνται μεταξύ ECMWF και multi-model, είναι αναμενόμενες, ακριβώς λόγω της δομής του multi-model ως σύνθεσης κλιματικών μοντέλων. Φυσικά η «σύγκλιση» αυτών των μοντέλων ενισχύει την «βεβαιότητα» της πρόγνωσης.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multi-modelsystem με τις αποκλίσεις του υετού (βροχόπτωσης) για το Καλοκαίρι 2024 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/05/2024
Από πλευράς υετού (βροχοπτώσεων), και τα δύο μοντέλα, τόσο το ECMWF, όσο και το multi-model, για τις περισσότερες Ευρωπαϊκές περιοχές προβλέπουν κανονικές συνθήκες, με τάση για περισσότερες βροχές στη βόρεια Ευρώπη και τάση για γενικά μειωμένες στην κεντρική και νότια. Ενδείξεις για μικρή υπέρβαση των μέσων τιμών υετού υπάρχουν τοπικά και στην ανατολική Μεσόγειο.
Ειδικά για την Ελλάδα, με βάση το ECMWF, ενδείξεις για μειωμένες βροχοπτώσεις εμφανίζονται στην ανατολική Μακεδονία – Θράκη - βορειοανατολικό Αιγαίο. Μικρές πιθανότητες για κάπως αυξημένες βροχοπτώσεις εμφανίζονται στις Κυκλάδες, μια περιοχή όμως που, για αυτή την εποχή του έτους, αρκούν ίχνη υετού για να έχουμε θετική απόκλιση.
Αυτές οι αποκλίσεις στις Κυκλάδες, όπως θα δούμε στους χάρτες παρακάτω, μάλλον συνδέονται με τις αρνητικές αποκλίσεις της επιφανειακής βαρομετρικής πίεσης (MSLP) στην περιοχή του Αιγαίου, που υπονοούν την ύπαρξη κάποιων βαρομετρικών χαμηλών στην περιοχή.
Επειδή, σε μεγάλο βαθμό, οι διεργασίες στην ατμόσφαιρα καθοδηγούνται από την κυκλοφορία στα 500hPa, παρατίθενται και οι προγνωστικοί χάρτες (ECMWF και multi–modelsystem) με τις αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στο επίπεδο αυτό.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multi-modelsystem με τις αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στα 500hPa για το Καλοκαίρι 2024 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/05/2024
Στον χάρτη του ECMWF με τα γεωδυναμικά ύψη στα 500hPa, στο σύνολο της Ευρωπαϊκής ηπείρου και της Μεσογείου, διατηρείται το μοτίβο των θετικών αποκλίσεων, που είχε παρατηρηθεί τόσο τον Χειμώνα αλλά και την Άνοιξη. Οι σχετικά μεγαλύτερες θετικές αποκλίσεις στον ανατολικό Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, κοντά στις ακτές της Ευρώπης, καθώς και στην ανατολική Μεσόγειο – ΒΔ Αφρική, υπονοούν μία μορφή κυκλοφορίας χαμηλών υψών στις ενδιάμεσες περιοχές της δυτικής και κεντρικής Μεσογείου και τις γειτνιάζουσες ηπειρωτικές περιοχές. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι οι θετικές αποκλίσεις που εκτιμώνται για την ανατολική Μεσόγειο – ΒΔ Αφρική εκτείνονται ανατολικά μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό καλύπτοντας το σύνολο σχεδόν της νότιας Ασίας.
Επίσης, θα πρέπει να επισημανθεί και η περιοχή της Γροιλανδίας – Ισλανδίας όπου, παρατηρούνται μεν θετικές αποκλίσεις, οι οποίες όμως υπολείπονται αισθητά από αυτές των περιοχών που τις περιβάλουν, παραπέμποντας σε κυκλωνική κυκλοφορία στην περιοχή. Όμοια και στη βόρεια Ρωσία, στην περιοχή της Θάλασσας Μπάρεντς².
Το multi-model σε γενικές γραμμές εμφανίζει ένα περισσότερο ομαλοποιημένο χωρικό μοτίβο, τουλάχιστον όσον αφορά τον ευρωπαϊκό χώρο.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multimodelsystem με τις αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής (βαρομετρικής) πίεσης στην επιφάνεια (MSLP) για το Καλοκαίρι 2024 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/05/2024
Στους χάρτες της ατμοσφαιρικής πίεσης στην επιφάνεια, το ECMWF εμφανίζει μία περιοχή αρνητικών αποκλίσεων στο βόρειο όριο του Βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού (στην περιοχή της Ισλανδίας) και μία δεύτερη στην περιοχή του Κεντρικού Αιγαίου Πελάγους που εκτείνεται προς το εσωτερικό της Τουρκίας.
Το multi-model επίσης εντοπίζει την περιοχή αρνητικών αποκλίσεων στην περιοχή της Ισλανδίας – Γροιλανδίας. Επιπλέον εκτιμά την παρουσία αρνητικών αποκλίσεων στο σύνολο της Μεσογείου και των πέριξ ηπειρωτικών περιοχών (Ιβηρική Χερσόνησος, Ιταλία, Βαλκάνια, Τουρκία, Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική). Η τάξη των αποκλίσεων είναι μικρή και προφανώς αν και οπτικά δείχνει ότι διαφέρει από το ECMWF στην πράξη δεν πρόκειται για ουσιαστική διαφορά.
Ο αντίκτυπος των παραπάνω στον ελληνικό χώρο αφορά κυρίως την παρουσία και ένταση των «ετησίων» ανέμων, που τη θερινή περίοδο πνέουν πάνω από το Αιγαίο και λειτουργούν ως μηχανισμός φυσικού δροσισμού των ανατολικών ηπειρωτικών περιοχών. Μία εκτίμηση είναι ότι η κυκλοφορία αυτή, με βάση κυρίως το ECMWF, δεν συνηγορεί στη βόρεια ροή στο κεντρικό και νότιο Αιγαίο.
Κλείνοντας, θα αναφερθούμε στους δύο σημαντικούς κλιματικούς παράγοντες την ταλάντωση του βόρειου Ατλαντικού και το El Niño.
Όσον αναφορά στην ταλάντωση του βόρειου Ατλαντικού (North Atlantic Oscillation - ΝΑΟ), όπως έχει ήδη αναφερθεί σε προηγούμενες δημοσιεύσεις, η κλιματική επίδρασή της έχει μελετηθεί εκτενώς και έχει τεκμηριωθεί για την χειμερινή περίοδο (Οκτώβριος – Απρίλιος) και η κρατούσα άποψη είναι, ότι η συνεισφορά του ΝΑΟ στον καιρό της θερινής περιόδου είναι περιορισμένη. Η έρευνα όμως για τον SNAO (Summer North Atlantic Oscillation) είναι σε εξέλιξη. Συνεπώς αξίζει να αναφερθεί ότι η παρουσία αρνητικών αποκλίσεων πάνω από τον βόρειο Ατλαντικό (Ισλανδία), σε συνδυασμό με τις τυπικές τιμές στην ευρύτερη περιοχή των Αζορών, παραπέμπει σε διαμόρφωση, ενός ασθενούς μοτίβου κυκλοφορίας θετικού SNAO (Summer North Atlantic Oscillation).
Όσο για την ταλάντωση του νότιου Ειρηνικού Ωκεανού (ENSO), που αποδεδειγμένα επηρεάζει την ατμοσφαιρική κυκλοφορία σε παγκόσμιο επίπεδο, προγνωστικά εκτιμάται ότι υπάρχει με-τάβαση σε φάση La Niña, που αν επαληθευτεί, τα αποτελέσματά του θα τα δούμε την επόμενη περίοδο. Ο παρακάτω προγνωστικός χάρτης αποτυπώνει τις αποκλίσεις της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας και καταδεικνύει αυτή την μετάβαση, καταγράφοντας την χαρακτηριστική μείωση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας στις δυτικές ακτές της νότιας Αμερικής, Περού - Εκουαδόρ).
Προγνωστικός χάρτης του ECMWF με τις αποκλίσεις της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας (Sea Surface Temperature – SST) για το Καλοκαίρι 2024 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/05/2024
Κλείνοντας να υπενθυμίσουμε ότι η μακροπρόθεσμη/εποχική πρόγνωση προσπαθεί να περιγράψει την τάση εξέλιξης της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας σε ολόκληρες ηπείρους ή σε ολόκληρο τον πλανήτη. Συνεπώς οι εποχικές προγνώσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται με σχετική επιφύλαξη, λαμβάνοντας υπόψη, ότι το αποτέλεσμά τους θα αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο ποσοστό του χρόνου αναφοράς τους (40 – 60%), σε καμία όμως περίπτωση δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται απορριπτικά, αποκλείοντας την προοπτική βελτίωσής τους.
(¹) Ο Βοθνιακός ή Βοθνικός Κόλπος είναι ο βορειότερος κόλπος της Βαλτικής θάλασσας. Βρίσκεται μεταξύ της δυτικής ακτής της Φινλανδίας και της ανατολικής ακτής της Σουηδίας (https://el.wikipedia.org/).
(²) Θάλασσα Μπάρεντς ή Θάλασσα του Μπάρεντς είναι μια θάλασσα του ευρύτερου Αρκτικού Ωκεανού που βρί-σκεται ανοικτά των βόρειων ακτών της Νορβηγίας και της Ρωσίας.
